روزنامه نگار زنی که برنده جایزه نوبل صلح شد

به گزارش همشهری آنلاین جایزه صلح نوبل ۲۰۲۱ به طور مشترک به ماریا رسا روزنامه نگار و نویسنده فیلیپینی-آمریکایی و دیمیتری موراتوف روزنامه نگار روس تعلق گرفت.

رسا نزدیک به دو دهه به عنوان خبرنگار تحقیقی در جنوب شرقی آسیا برای CNN فعالیت کرده و موراتوف نیز سردبیر روزنامه Novaya Gazeta ، تنها روزنامه انتقادی با تاثیر ملی است که از سال ۱۹۹۵ در آن فعال بوده است.

هر دوی این روزنامه نگاران افرادی موثر و شجاع در حوزه فعالیت خود هستند. این جایزه در حالی به روزنامه نگاران تعلق گرفت که مدعیانی در زمینه آب و هوا، واکسن، آزادی مطبوعات و فعالان گروه های مخالف در فهرست نامزدها حضور داشتند.

جایزه صلح نوبل یکی از بزرگترین جوایزی است که هر کسی می‌تواند دریافت کند، یک میلیون و ۱۴۵هزار دلار،  و افراد و سازمان‌هایی که برای ترویج صلح و برادری بین ملت‌ها تلاش می‌کنند اعطا می‌شود هرچند برندگانش اکثرا از بین اقلیت مخالفین انتخاب می‌شوند.

غالبا انتخاب برنده این جایزه بحث برانگیز می‌شود به خصوص اگر پای رهبران گروه‌های سیاسی در میان باشد؛ مانند درگیری‌ مدنی‌ای که در سال ۲۰۱۹ با انتخاب ابی احمد، نخست وزیر اتیوپی، رخ داد.

۱۰۱ جایزه صلح نوبل بین سال‌های ۱۹۰۱ تا ۲۰۲۰ اهدا شده و در این میان ۲۵ سازمان مورد تقدیر قرار گرفتند. ۲ جایزه صلح بین سه نفر تقسیم شده و تنها نام ۱۷ زن در میان ۱۰۷ برنده جایزه صلح نوبل وجود دارد که اکنون با انتخاب رسا به ۱۸ نفر در تاریخ ۱۲۶ ساله این جایزه افزایش یافت.

نایب رئیس هیئت مدیره بنیاد نوبل در پاسخ به این انتقاد تاریخ و رویکرد متعصبانه جهانی نسبت به زنان را موثر دانست و تاکید کرد تا حدود ۲۰ یا ۳۰ سال قبل تعداد بسیاری کمی از زنان در میان دانشمندان و افراد برجسته حضور داشتند.

رویکردهای اهدای جایزه نیز که در سال‌های اخیر تغییراتی به نقع زنان داشته در این اتفاق بی تاثیر نبوده است. بنیاد نوبل نیاز به تایید سوابق زنانی که نام آنها در رشته‌های مختلف مطرح می‌شود دارد و این روند نیز بر نتیجه انتخاب برنده موثر است.

اولین زنی که این جایزه را دریافت کرد برتا فون سوتنر، نویسنده اتریشی بود که از چهره های برجسته جنبش صلح طلبی نوپا در اروپا بود. او در سال ۱۹۰۵ و دو سال پس از جایزه نوبل فیزیک ماری کوری به این افتخار دست یافت. ماری کوری اولین زن برنده جایزه نوبل در دنیاست.

۲۶ سال بعد، جین آدامز آمریکایی، بنیانگذار کار اجتماعی مدرن و مدافع کودکان و مادران جایزه سال ۱۹۳۱ را با نیکلاس موری باتلر، رئیس وقت بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی، به طور مشترک برنده شد.

از دیگر زنان دریافت کننده این جایزه می‌توان به مادر ترزا در سال ۱۹۷۹ اشاره کرد. 

در سال ۲۰۱۱، سه زن این جایزه را به طور مشترک دریافت کردند: الن جانسون سیرلیف، رئیس جمهور سابق لیبریا؛ لیما گبویی، فعال صلح از لیبریا و توکل کارمان، روزنامه نگاری از یمن که چهره بهار عربی در کشورش شد.

اکنون با انتخاب یک روزنامه نگار زن، البته به طور مشترک، به نظر می‌رسد وعده‌های این بنیاد برای درنظر گرفتن فعالیت های زنان در حال عملی شدن است.